HET ZWIJGEN
Adri Schrover en André van der Hout (2006)
Het is geschied op Drentse hei
Zo drie mensen te vermoorden
Noemen we een slachternij
Leidraad in het Zwijgen is een moordlied. Sinds 1928 hangt het boven de Drentse veenmoerassen. Moord/Lied – het is schuldig en onschuldig tegelijk. De melodie van een wiegelied is onlosmakelijk verbonden met de lugubere strekking van de tekst.
Het lied bestaat bovendien echt, en de bezongen voorvallen zijn waar gebeurd: driekwart eeuw geleden werd de Drentse wolhandelaar Hendrik Bakker de hals afgesneden. Daarna ondergingen zijn huishoudster en een achterlijke herdersjongen hetzelfde lot. Sindsdien is de gruwelijke moord als een schaduw over het Drentse Koekange blijven hangen.
Het filmverhaal begint op het moment dat Victor Dreisen, onderzoeker aan het respectabele Instituut voor Volkscultuur, gegrepen wordt door een stem uit die andere tijd. Alsof de melodie alleen niet voldoende is, krijgt hij nog een erfenis om hem naar de plaats van het misdrijf te lokken. Terwijl de dorpelingen er letterlijk het zwijgen toe dan, zet hij zich met naïve vastberadenheid aan de oplossing van het raadsel. Een detective op jacht naar een nooit gegrepen moordenaar, tegengewerkt door krachten die er belang bij hebben dat de ware toedracht nooit aan het licht komt in een klassiek noodlotsdrama met een vox fatale. Voor de eerste keer in zijn bestaan wordt Victor die altijd aan de oppervlakte van luxe en snoepreisjes heeft geleefd werkelijk ergens ingezogen. Tegen de stem uit het verleden helpt geen verweer.
Het zwijgen balanceert op de rand van waan en werkelijkheid. De moord en het lied zijn echt. Het gebruik van archiefmateriaal geeft de verleden tijd een ongewoon realiteitsgehalte. De karakters hebben echt bestaan, maar zijn paradoxaal genoeg verder weg dan ooit, onbenader-baar voor de hedendaagse speurneus, nooit meer dan een schim. Zo spelen we het spel met de zich in wisselende gedaanten manifesterende verleden tijd – van visioen tot archief.
Het Zwijgen is een confrontatie tussen de moderne, grootstedelijke Victor Dreisen en een uit de vorige eeuw overgebleven boerendorp. Het tijdelijke en het eeuwige worden van elkaar gescheiden door een kaarsrecht kanaal. Victors liefde voor een uitzonderlijke vrouwenstem is de wankele brug die de twee werelden met elkaar verbindt. Voor de verwende Victor is zijn verblijf in Drenthe een overlevingstocht in de geschiedenis waaruit hij gesterkt tevoorschijn komt; een beetje boer geworden kiest hij er uiteindelijk voor niet terug te keren naar de veilige wereld waar hij vandaan komt. Hij volgt de stem van zijn hart, en waagt de oversteek naar een onzeker verleden.